Skalar żaglowiec (Pterophyllum scalare) – charakterystyka, żywienie, rozmnażanie i wszystko o hodowli. Skalar (Pterophyllum scalare) – popularna ryba akwariowa z rodziny pielęgnicowatych. W literaturze jest nazywana także rybą księżycową. Jego nazwa wzięła się od imponujących płetw, które swoim wyglądem przypominają żagle.

Skalar żaglowiec (Pterophyllum scalare)

Pochodzenie

Skalary pochodzą z Ameryki Południowej, głównie z jej środkowej i południowej części. Można je spotkać praktycznie w większości wód, ale najliczniej zamieszkują zarośnięte wody w środkowym dorzeczu Amazonki aż po Ekwador i Peru. W warunkach naturalnych pływają w mniejszych lub większych grupach z reguły nie zmieniając miejsca „żeglugi”. W płytkich, przybrzeżnych, gdzie mają dużo kryjówek łatwiej im się schronić przed drapieżnymi zwierzętami. Dla lokalnej ludności stanowią niekiedy składnik diety.

Systematyka

Królestwo – Zwierzęta

Typ – Strunowce

Podtyp – Kręgowce

Nadgromada – Szczękowce

Gromada – Ryby kościste

Podgromada – Kostnopromieniste

Nadrząd – Kostnoszkieletowe

Rząd – Okoniokształtne

Podrząd – Okoniowce

Rodzina – Pielęgnice

Rodzaj – Żaglowiec (Pterophyllum)

Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)

Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)

Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)

Charakterystyka

Skalar charakteryzuje się silnie bocznie spłaszczoną budową. Może osiągać nawet do 20cm długości i 35cm wysokości. Zwraca uwagę uwydatnioną płetwą grzbietową i odbytową. W naturze spotyka się je w ubarwieniu srebrzysto-oliwkowym lub srebrzysto-zielonym z ciemnymi pręgami w poprzek ciała. W sklepach akwarystycznych możemy kupić je w wielu ciekawych odmianach barwnych, sztucznie wyhodowanych przez człowieka np. żaglowce marmurkowe (z ciemnymi plamkami), dymne (całe ciemne), całe czarne lub srebrne, a także osobniki z weloniastymi, długimi płetwami ogonowymi. Skalary nie są agresywne, nie bronią się także przed osobnikami agresywnymi i ruchliwymi, ale w czasie tarła mogą wykazywać się agresją. Mogą dożyć nawet do kilkunastu lat. Bardzo ciężko jest rozpoznać płeć skalarów, mogą to zrobić tylko doświadczeni akwaryści (w okresie tarła, na podstawie kształtu brodawki płciowej – spiczastej u samców i zaokrąglonej u samic lub po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie samców).

Odżywianie

Ryby te jedz praktycznie wszystkie pokarmy dla ryb, ale preferuje głównie żywy pokarm – rozwielitkę, oczniki, plankton, rurecznik, ochotkę, larwy komarów, posiekane dżdżownice czy narybek. Poza tym podaje się im również wszelkie pokarmy suszone i w płatkach. Dietę skalara uzupełnia pokarm roślinny.

Akwarium

Skalary to ryby stadne, więc decydując się na ten gatunek musimy pamiętać o zapewnieniu odpowiednio dużego akwarium (100l i więcej) o wysokości przynajmniej 50cm. Gatunki, które możemy nabyć w sklepie akwarystycznym czują się dobrze w wodzie praktycznie każdej twardości, jednak przyjmuje się, że najlepiej jeśli woda będzie o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Optymalna temperatura dla rozwoju tego gatunku to 25-27 stopni. Oświetlenie mocne. Zbiornik powinien być gęsto obsadzony wysokimi roślinami dającymi cień i kryjówki. Najlepiej sprawdzą się rośliny wąskolistne, takie jak nurzaniec, kryptokoryna, lotos tygrysi, moczarka, żabieniec czy kabomba. Często w akwariach ze skalarami na powierzchnię wody daję się drobne, drgające roślinki dające cień. Istotna jest także dobra filtracja wody.

Jeśli w zbiorniku poza skalarami mają zamieszkać także inne gatunki ryb warto dobrze zastanowić się nad obsadą. Nie należy trzymać ich z gatunkami, które mogą podgryzać płetwy żaglowców, zaś małe ryby mogą stać się dla nich pokarmem. Skalary, choć z natury są spokojnymi rybami, mogą stać się agresywne broniąc swojego terytorium, jeśli akwarium jest za małe lub podczas pilnowania ikry.

Rozmnażanie

Skalary osiągają dojrzałość płciową w 7-10 miesiącu życia. Żyją w stadzie. Co ciekawe, ryby same dobierają się w pary – nie robi tego hodowca. Tworzą się one już wśród młodych osobników, a wraz z dorastaniem ryb więzi stają się coraz silniejsze. Dwa skalary często na całe życie tworzą pary, które przechodzą tarło wielokrotnie. Jeśli zatem chcemy rozmnożyć skalary, należy kupić kilka osobników, które z czasem same dobiorą się w pary. Będą mogły składać ikrę nawet co miesiąc.

Za pomocą pokładełka samica składa ikrę na dużych liściach roślin, kamieniach lub konarach, a niekiedy również na powierzchni urządzeń akwarystycznych. Niektórzy akwaryści używają specjalnych glinianych donic, na których skalary składają ikrę. Dzięki temu łatwiej wyjąć je z akwarium i włożyć do innego zbiornika. Miejsce złożenia ikry jest wcześniej dokładnie oczyszczane przez ryby. W akwarium, w którym ma dojść do tarła nie może być żadnych innych ryb, które mogłyby zjeść ikrę. Temperatura w zbiorniku powinna wynosić od 28 do 32 stopni.

Samica krążąc przykleja ikrę do powierzchni lepkim śluzem. Samiec, podążając za samicą, zapładnia samicę. Tarło trwa zazwyczaj 1-2 godzin. Dorosła samica tego gatunku może złożyć nawet do 1000 jajeczek. W dobrych warunkach para skalarów może składać ikrę nawet co 4-5 tygodni. Ryby tego gatunku są bardzo opiekuńcze. Dorosła para skalarów opiekuje się ikrą zazwyczaj do 3 dni wachlując jajeczka, co zapewnia im dopływ tlenu. W akwarium z ikrą warto zamontować filtr, który zapewni dopływ powietrza. Niektórzy akwaryści dodają do wody trochę błękity metylenowego, co zapobiega pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być wystawione na światło bezpośrednie.

Skalary wylęgają się po 48-72 godzinach, ale przez jakiś czas nadal są przyklejone do miejsca złożenia jajeczek. Przez pierwsze kilka dni odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. W tym czasie nie należy podmieniać wody, można jedynie odrobinę zwiększyć napowietrzenie. Kiedy młode rybki zaczną już pływać i pojawią się u nich oczy (po około tygodniu) można podać pierwszy pokarm. Na początek dobrze sprawdzi się artemia podawana kilka razy dziennie, obok stadka młodych skalarów. Po miesiącu, kiedy osiągną długość około 4cm można zacząć podawać pokarmy suche.

Należy pamiętać, że nie krzyżuje się ze sobą dwóch osobników odmiany czarnej – ich młode giną zazwyczaj zaraz po wykluciu. Aby uzyskać odmianę czarną należy łączyć ze sobą osobniki o odmianie dymnej lub dymnej z czarną.